BIOMETAN W EUROPIE 2021 ORAZ "STAN TECHNIKI" 2022

Jak wszelkie statystyki, powyższe też są nie do końca czytelne - Włochy z największą pojedynczą instalacją w Europie (3 750 m3 biometanu na godzinę), w czterech największych instalacjach produkują więcej metanu aniżeli kilka ostatnich krajów z powyższej listy, a z kolei Estonia ze swoimi 5 zakładami ma prawdopodobnie największą zainstalowaną "moc" produkcji biometanu na 1 mln mieszkańców.

Ciekawe, że 10 lat temu Polska mogła być w czołówce producentów biometanu.

W 2009 roku w Niemczech produkowano ok. 24 tyś. Nm3 biometanu na godzinę, co oznaczało realizację celu wyznaczonego na 2020 (6 mld Nm3 rocznie) w 3 %.

Oceniano wówczas, że realizacja celu 6 mld rocznie wymaga budowy ok. 1000 biometanowni (w Niemczech biogazownie są średnio o połowę mniejsze od tych jakie powstawały w Polsce, wynika to z bardziej racjonalnego podejścia do potrzeb i możliwości danej lokalizacji), co miało kosztować ok. 10 mld Euro.

W 2011 w Niemczech  pracowało już 35 instalacji uzdatniających biogaz do biometanu, a kolejne 35 było w realizacji. Niezależnie od tego, funkcjonowało ponad 7 tysięcy instalacji biogazowych.

Tymczasem według "Przewodnika dla inwestorów zainteresowanych budową biogazowni rolniczych", w lutym 2011 mieliśmy w Polsce tylko 9 biogazowni rolniczych o łącznej mocy elektrycznej ok. 9 MW.

Przy takiej nieznacznej ilości biogazowni, zaskakującym faktem jest że zainteresowanie biometanem pojawiło się w Polsce prawie równolegle do zainteresowania biogazem rolniczym i pierwszymi biogazowniami.

W końcu tego samego 2011 r. dysponowaliśmy już zupełnie dojrzałym systemem wsparcia operacyjnego dla biometanu przeznaczonego do sieci gazowej ("brązowe " certyfikaty, czyli formalnie "świadectwa pochodzenia biogazu rolniczego") i co najmniej jednym pozwoleniem na budowę  instalacji o zdolności produkcji 250 Nm3 biometanu na godzinę.

Projekt posiadał ważne warunki przyłączenia do sieci PSG, za pomocą transportu tzw.  butlo-wozem sprężonego biometanu i stacji rozprężającej na wejściu do sieci.

W Europie było wówczas nie więcej aniżeli 50 instalacji w 9 krajach.

Niestety, w związku z gwałtownym załamaniem cen na rynku "zielonych certyfikatów" inwestor nie uzyskał wsparcia inwestycyjnego i zrezygnował z realizacji projektu.

Ta historia może mieć jednak "happy end". Niewykluczone, że w pobliżu tego samego miejsca powstania jedna z pierwszych polskich instalacja biometanowych, produkująca tym razem skroplony biometan do celów transportowych, a więc w jedynej formie cieszącej się obecnie zainteresowaniem odbiorców.

Powyższa uwaga o zainteresowaniu odbiorców nie dotyczy jednak "zwykłego" biogazu, który jest jak najbardziej potrzebny dla celów generacji energii elektrycznej i ciepła oraz  lokalnego ciepłownictwa. Ten ostatni gaz wymaga jednak wsparcia operacyjnego, co niestety ciągle nie znajduje uznania w sferach decydentów. Obawiam się, że biorąc pod uwagę aktualną sytuację na rynku gazu (w kontekście obciążeń dla społeczeństwa), o wsparciu takim możemy chwilowo zapomnieć.

W przypadku tzw. bioLNG ten problem nie występuje, są bowiem  podmioty realizujące Narodowy Cel Wskaźnikowy, które siłą rzeczy są zainteresowane zakupem biometanu, szczególnie w formie skroplonej.  Tutaj barierą jest zaskakująco wysoki CAPEX oraz trudności w dostawach, w rozumieniu stanu techniki, jej cen oraz terminów i dostępności instalacji niezbędnych dla instalacji produkującej biometan w tej formie.

Zarówno po stronie potencjalnych inwestorów jak i potencjalnych odbiorców pojawiła się już wiedza o bioLNG jako nowym produkcie, przy czym zazwyczaj nie dostrzega się jeszcze trudności związanych z uzyskaniem takiego produktu, w dodatku spełniającego zarówno prawdopodobne polskie regulacje oraz system premiowania, ale też i karania za nadmierny ślad węglowy przy produkcji biometanu. Należy uwzględniać zarówno regulacji europejskie i polskie oraz  oczekiwania odbiorców (zarówno w kraju jak i za granicą), przy czym mam tu na myśli specyfikacje techniczne biopaliwa.

Kwestia "prostego" uzdatniania biogazu do biometanu jest stosunków dobrze opanowana. Wiadomo jakie parametry powinniśmy uzyskać, aby spełnić wymagania podane w normie polskiej i europejskiej, dotyczącej gazu sieciowego, rozporządzenia ministra właściwego ds. energii w sprawie szczegółowych warunków [1] itd., normy Izby Gospodarczej Gazownictwa oraz pomysłów operatorów sieci dystrybucyjnych i ewentualnie przesyłowych.

Wynika z nich, że na wszelki wypadek należy trzymać się z daleka od chęci wtłaczania jakiegokolwiek gazu do czegokolwiek, może poza butlą ze sprężonym biometanem.

W ten sposób podchodzimy pozytywnie do oczekiwań kolegów i koleżanek, którzy odpowiadają za tzw. bezpieczeństwo sieci i to należy uszanować.

Tak więc zostaje nam skroplony biometan, czyli w temperaturze ok. 115 K (w stanie normalnym) oraz ewentualnie sprężony do 25-30 MPa.

Tym drugim nie będziemy się tutaj zajmować, jest to znacznie prostsze zagadnienie, po prostu po uzdatnieniu musimy biometan sprężyć maksymalnie wydajną sprężarką, tak aby się nie okazało, że biznes nie jest już opłacalny ze względu na zużycie energii elektrycznej [2].

Jeżeli chodzi o biometan skroplony do celów transportowych to instalacje do jego ciągłego procesowania, czyli od "surowego" biogazu (mokrego, zasiarczonego itp.) do płynnego, nalewanego do cysterny kriogenicznej którą podstawia nasz odbiorca, sprawa jest trudniejsza. Jest co prawda co najmniej kilkanaście firm oferujących takie rozwiązania, ale zaledwie kilka może pokazać instalacje referencyjne, przy czym działające już od pewnego czasu.

Jeżeli już są dostępne, to trzeba przygotować się na długie okresy dostawy (około roku), konieczność zapłacenia co najmniej 90 % ceny przed dostawą, bardzo wysoką ceną (droższe od "zwykłego" uzdatnianie o co najmniej 2,5 - 3 razy) oraz brak gwarancji poza "mechaniczną".  Dla zainteresowanych dodatkowo np. skraplaniem dwutlenku węgla, czy też jego uzdatnieniem do jakości "spożywczej", czekają dodatkowe koszty, które wyrażają się tzw. "średnią liczbą sześciocyfrową", na szczęście w złotówkach a nie w euro.

Temat tzw. "stanu techniki" biometanowej zostanie przez nasze Stowarzyszenie szerzej opisany w raporcie pt. „Biogaz w Polsce – raport 2022”, wydawanego corocznie przez Biomasę, w tym roku prawdopodobnie za ok. 1 - 2 miesiące.